Της Αικατερίνης Ι. Καλύβα*

Ουδεμία αμφιβολία καταλείπεται πλέον περί του γεγονότος ότι η κρίση είναι κυρίως ιδεολογική, θεσμική, αξιακή και ψυχολογική. Η αδιάφορη «διπλανή πόρτα» μετεξελίχθηκε στο θιγέν κοινωνικό status των πολιτών και τούτο, όχι υπό την έννοια της πραγματοποίησης μιας μικροαστικής -εγγενούς ή αταβιστικής- νοοτροπίας «βολέματος», αλλά ως φυσική κατάληξη μιας προσωπικής πορείας και ενός επώδυνου αγώνα.

Στη δίνη του φαύλου κύκλου μιας αυτοτροφοδοτούμενης ύφεσης ευρίσκεται ο επιχειρηματικός κόσμος, αδύναμος κρίκος του οποίου είναι και οι franchisees. Συνεπεία τούτου, ανακύπτουν διαφορές στο ιδιωτικό δίκαιο, οι οποίες, απορρέουσες από τη μεταβαλλόμενη κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα, προκαλούν αμηχανία στους νομικούς επιστήμονες, δεδομένου ότι δεν ρυθμίζονται επαρκώς από τον νόμο και δεν δύνανται άνευ οιουδήποτε νομικού ενδοιασμού να υπαχθούν στο ρυθμιστικό πεδίο των παραδοσιακών συμβατικών τύπων.

Στην Ελλάδα η σύμβαση franchising εμφανίσθηκε το έτος 1976. Για λόγους αντικειμενικούς -αναπτυξιακούς, κοινωνικοοικονομικούς, τεχνικούς- και υποκειμενικούς -της ιδιοσυγκρασίας των Ελλήνων- αναπτύχθηκε ραγδαία. Υπό το διαμορφωθέν καθεστώς η πλειονότητα των συμβάσεων franchising δύο ή περισσοτέρων ανεξαρτήτων επιχειρήσεων, επί τω σκοπώ της επιτυχίας κέρδους με τη δημιουργία ενός ακτινοειδούς συμπλέγματος οικονομικής συνεργασίας, με ελαχιστοποιημένο κόστος και ωσαύτως με μη ορατό κίνδυνο αποτυχίας, διαπιστώνεται επανειλημμένως -χωρίς ο εν λόγω κανόνας να στερείται εξαιρέσεων- ότι αποτελούν συμβάσεις προσχωρήσεως, κατά την εφαρμογή των όρων των οποίων το επικρατούν κλίμα «πνίγει» τον franchisee, ακυρώνει την έννοια και εντεύθεν την προσωπικότητα, την ευελιξία, την πρωτοβουλία και το όραμα του ελεύθερου επαγγελματία, υποκαθιστώντας τον σε έναν αναιμικά αμειβόμενο εργαζόμενο, ο οποίος έχει μόνον υποχρεώσεις.

Οι διατάξεις του ευρωπαϊκού και του ελληνικού κώδικος δεοντολογίας για το franchising στερούνται δεσμευτικού χαρακτήρα. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια σε αυτόν τον τομέα της επιχειρηματικής δραστηριότητας πρέπει να είναι ουσιαστική, ανατρεπτική και βαθιά διαρθρωτική. Η προστασία του franchisee, ως οικονομικά ασθενεστέρου μέρους, από -εξ υπαρχής λόγω της διαπραγματευτικής υπεροπλίας του franchisor- άκυρους ή ανεπιεικείς όρους και από φαινόμενα άμετρης ή καταχρηστικής άσκησης των δικαιωμάτων του τελευταίου, η απαρέγκλιτη τήρηση των νομίμων και συμβατικών υποχρεώσεων των μερών και δη στον βαθμό που αποτελούν essentialia negotii της συμβάσεως, η θεσμοθέτηση του δικαιώματος αποζημιώσεως του franchisee για την υπεραξία που δημιουργείται στον franchisor (goodwill, Aufopferungsanspruch), ο έλεγχος του franchisor ως προς την ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού σχεδιασμού που σέβεται και εκφράζει τις επαγγελματικές και κοινωνικές ανάγκες του franchisee, η εύρεση μιας ευαίσθητης ισορροπίας ανάμεσα στις -λόγω των τρεχουσών οικονομικών συνθηκών- περικοπές σε προωθητικές ενέργειες και διαφήμιση και στην επιτακτική και απαραίτητη ανάπτυξη εκ μέρους του franchisor είναι κάποιες από τις προτεινόμενες απαντήσεις στα ψυχοφθόρα διλήμματα των εν λόγω επαγγελματιών.

Με γνώμονα ότι το σύνδρομο ΤΙΝΑ (there is no alternative) είναι ο χειρότερος σύμβουλος τόσο για την προάσπιση των δικαιωμάτων ενός επαγγελματία όσο και για την εν γένει παραγωγική διαδικασία στον τόπο, συναισθανόμενοι τον θεσμικό και κοινωνικό ρόλο του νομικού επιστήμονος -δικαστού και δικηγόρου- επιβάλλεται να είμαστε παρόντες για το ταχυφαγείο, το εκπαιδευτήριο και το mini market της γειτονιάς μας.

*Η Αικατερίνη Καλύβα είναι Δικηγόρος Αθηνών.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" της 20-8-2011.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_20/08/2011_453274